Konferanse for kulturforskarar 19. - 20. september 2022, Balestrand

Reiseverksemd – frivillig, under tvang eller for opplevinga si skuld – er uløyseleg knytt til menneskets liv, kultur og historie. Reiser er mangfaldige og djupt personlege. Teknologiske og økonomiske utviklingar har knytt verda saman og ført til endringar av ferdselsårer, reisemål og tidsbruk, frå handelssleper og jektefart, stølsferd og arbeidsvandring til dagsmøte i europeiske hovudstader og ovale storbyhelger. Endra reisemønster har ført til fysiske endringar i lokalmiljø, og på internett spirer ein ny global kultur fram.

Vilkåra for kva som motiverer reiser har endra seg. Lystprega reiseaktivitet står i kontrast til uvilla reiser. Krig, konflikt og ressursmangel har ført folk over hav og over landegrenser. Utvandringar og slavehandel har verka inn på folk sine livsvilkår. Både gamle og nye diasporasamfunn har særeigne kulturar og kulturuttrykk på grunn av reisa som er gjort. Dagens globale migrasjons- og flyktningkrise har også politiske konsekvensar som destabiliserar og utfordrar tilhøva mellom nasjonar. Mange reiser for eit betre liv – men kven er expat, og kven er migrant?

Det er ikkje berre vi menneske som reiser. Varer, gjenstandar, visuelle utrykk, forteljingar, idear og meiningar har reist, i rom og i tid. Dei har blitt nye, gjenbrukte eller vidareutvikla. Forteljingar om reiser har blitt til mytologi og segner. Litteratur, radio og film har skildra reiser, frå dei eldste historier til moderne science fiction. Fantasien har gjeve oss eit høve til å reise mentalt, til stader både i og utanfor den fysiske verda. Med den digitale utviklinga har vi høve til å gjere omtrent det same gjennom ein skjerm.

Det kan også vere andre måtar å snakke om reiser på som ikkje nødvendigvis handlar om konkrete reiser eller reisande. Reise har ein så tydeleg plass i menneska sitt liv at det også vert brukt som ein metafor, til dømes om erfaringar der vi personleg har vore gjennom ein endringsprosess.

Sjølve ideen om reise har skapt eit skilje, og ein ulikskap mellom dei som reiser og dei som er bufaste. Årsak, framkomstmiddel og oppleving av reise har endra seg gjennom tida. Reisa har vore med på å fortelje og skrive historie, men er også med på å skape vår historie.

I dei siste åra fram til 2019 har reiser hatt stor merksemd i norsk og internasjonal media, kanskje spesielt med negativ forteikn. Etter ti år med nær uavbrote vekst har verdas reiseverksemd som følje av Covid 19, møtt sitt største hinder i nyare tid. Forutan det altomfattande nedslagsfeltet pandemien har hatt på samtidas liv og kultur, vil mange av framtidas menneske sjå pandemiåra under eitt – definert av sjukdommen. Vil reisene som spreidde viruset bli ei forteljing på same måte som skipet til Bjørgvin i 1349?

Samfunnsdebatt og akademisk diskurs knytt til reiseliv har no møtt ei uventa hending som vil endre perspektiv, tene som historisk ankerfeste, belyse globale strukturar og engasjere nye stemmer. Etter fleire år med samtaler om berekraftig destinasjonsforvalting og flyskam, conscious tourism og tourism fatigue, globale nomader og workations, har vi no ei ny røynd – som reiser nye spørsmål om gamle tema.

Forening for kulturforskning sin fagkonferanse i 2022 ynskjer å rette merksemd mot korleis kulturforskarar brukar reiser som kjelde til kunnskap og problematiserer reise i eit historisk og samtidig perspektiv. Folkloristar og etnologar, kulturhistorikarar og kulturvitarar, museologar og andre interesserte vert med dette invitert til å sende inn abstract innan 15.juni 2022.

Arrangør: Musea i Sogn og Fjordane og Forening for kulturforsking

Abstracts frå konferansen finn du her